Income Tax Rules For Bloggers in India: ब्लॉगरसाठी कर (टॅक्स) भरताना अनेक शंका असतात. म्हणूनच, हा छोटासा मार्गदर्शक तुमच्यासाठी!
ब्लॉगिंगमधून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर कर कसा भरावा?
तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीमुळे तरुणांसाठी कमाईच्या नव्या संधी वाढत आहेत. फक्त मोबाईल असला तरी वेगवेगळ्या ऑनलाइन पद्धतींनी पैसे कमावता येतात – ब्लॉगिंग, व्लॉगिंग, व्हिडिओ निर्मिती आणि इतर अनेक मार्ग, जे चांगले उत्पन्न देऊ शकतात.
आता, उत्पन्न असेल तर कर (Income Tax) भरावा लागतो, हे तर ठरलेच. पण पारंपरिक नोकरीपेक्षा ब्लॉगिंगसारख्या क्षेत्रात काम करणाऱ्यांना कर भरायचा कसा, याची अनेकदा स्पष्ट माहिती नसते.
या लेखात आपण ब्लॉगिंगच्या उत्पन्नावर कर कसा भरायचा, तो वाचवायच्या कोणत्या पद्धती आहेत, तसेच कोणते खर्च तुम्ही वजा करून कर भरू शकता, याची सविस्तर माहिती घेऊ.
सुरुवातीला, ब्लॉगिंग आणि ब्लॉगर म्हणजे काय, हे समजून घेऊया!
ब्लॉगिंग म्हणजे काय?
पूर्वीच्या काळात आपण वृत्तपत्रे आणि मासिके वाचली असतील. त्यामध्ये विविध वाचकांसाठी वेगवेगळ्या विषयांवरील लेख असायचे. जसे मासिके विशिष्ट विषयांभोवती फिरतात आणि त्यावरच लेख प्रसिद्ध करतात, तसेच एक वेबसाइट म्हणजे डिजिटल मासिकासारखी असते.
ब्लॉगर आपल्या वेबसाइटवर एखाद्या ठराविक विषयाशी संबंधित लेख प्रकाशित करतो. उदाहरणार्थ, वेबसाइट स्वयंपाक, खेळ, स्पोर्ट्स, मुलांसाठी माहिती किंवा ज्योतिषशास्त्र यासारख्या कोणत्याही विषयावर आधारित असू शकते.
ब्लॉग म्हणजे काय?
ब्लॉग हा असा एक प्लॅटफॉर्म असतो जिथे लेखक आपले विचार, संशोधन व ज्ञान लोकांसमोर मांडतो. हे ब्लॉग एका स्वतंत्र वेबसाइटवर किंवा Google Blogger, WordPress सारख्या प्लॅटफॉर्मवर प्रकाशित केले जातात.
ब्लॉगरचे उत्पन्न कसे मिळते?
ब्लॉगिंग हे निश्चित उत्पन्नाचे साधन नसते. कधी चांगली कमाई होते, तर कधी उत्पन्न घटते. त्यामुळे ब्लॉगरने एकाच उत्पन्नाच्या स्रोतावर अवलंबून राहू नये आणि वेगवेगळ्या मार्गांनी पैसे कमवावेत.
1️⃣ जाहिराती (Advertisements)
ही ब्लॉगिंगमधून पैसे कमावण्याची सर्वात लोकप्रिय पद्धत आहे. जसे Google AdSense, जे वेबसाइटवर जाहिराती दाखवते आणि त्या जाहिरातींवर क्लिक झाल्यास ब्लॉगरला पैसे मिळतात.
2️⃣ अॅफिलिएट मार्केटिंग (Affiliate Marketing)
ब्लॉगर आपल्या लेखात एखाद्या उत्पादनाची माहिती देतो आणि त्या उत्पादनाच्या खरेदीसाठी खास लिंक प्रदान करतो. जर कोणी त्या लिंकवरून खरेदी केली, तर ब्लॉगरला कमिशन मिळते.
3️⃣ पैसे देऊन लिहून घेतलेले लेख (Paid Reviews)
काही कंपन्या त्यांच्या उत्पादनांचे प्रमोशन करण्यासाठी लोकप्रिय ब्लॉगरकडून त्यांच्याबद्दल सकारात्मक लेख लिहून घेतात आणि त्यासाठी त्यांना पैसे देतात.
4️⃣ इतर उत्पन्नाचे मार्ग
ब्लॉगर आपल्या कौशल्यावर अवलंबून ब्लॉग डिझाईन, SEO ऑप्टिमायझेशन, कंटेंट रायटिंग किंवा फ्रीलान्सिंग करूनही पैसे कमवू शकतो.
ब्लॉगिंग उत्पन्नावर कर कसा भरावा?
ब्लॉगर हा स्व-रोजगार (Self-Employed) असतो. त्यामुळे त्याचे उत्पन्न “व्यवसाय/व्यवसायिक उत्पन्न” (Business/Profession) म्हणून गणले जाते.
ITR भरण्याचे दोन प्रकार:
✅ सामान्य कर योजना (Normal Tax Scheme)
✅ अनुमानित कर योजना (Presumptive Tax Scheme – Section 44ADA)
जर ब्लॉगर सामान्य कर योजना निवडत असेल, तर त्याला सर्व खर्च आणि उत्पन्नाचे व्यवस्थित रेकॉर्ड ठेवावे लागते. त्यानुसार, खालील खर्चांवर कर कपात (Deduction) मिळू शकते –
- वेबसाइटच्या देखभालीचा खर्च
- होस्टिंगचा खर्च
- कार्यालयीन भाडे
- ब्लॉगिंगसाठी नेमलेल्या कर्मचाऱ्यांचा पगार
- वीज आणि इतर युटिलिटी बिल्स
- संगणक, कॅमेरा व इतर उपकरणांचा घसारा (Depreciation)
अनुमानित कर योजना (Presumptive Tax Scheme – Section 44ADA)
जर ब्लॉगरला सर्व खर्चाचा हिशोब ठेवणे कठीण जात असेल, तर तो ही योजना निवडू शकतो. या योजनेत, ब्लॉगरने फक्त एकूण प्राप्ती जाहीर करायची असते आणि त्यातील ५०% उत्पन्नावर कर भरावा लागतो. यासाठी कोणतेही ऑडिट करावे लागत नाही.
आयकर भरणे का महत्त्वाचे आहे?
भारतात ठराविक उत्पन्नापेक्षा जास्त कमाई करणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीने कर भरावा लागतो. वेळेत कर न भरल्यास दंड आणि कायदेशीर कारवाई होऊ शकते. उशीर झाल्यास व्हिसा किंवा कर्ज मिळण्यावर परिणाम होऊ शकतो.
निष्कर्ष
ब्लॉगिंग हे चांगले उत्पन्नाचे साधन असले तरी कर भरताना योग्य योजना निवडणे महत्त्वाचे आहे. खर्चाचा हिशोब ठेवता येत नसेल, तर Presumptive Tax Scheme हा सर्वोत्तम पर्याय आहे. कोणत्याही अडचणी असल्यास, तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या आणि योग्य कर नियोजन करून आपल्या कमाईचे संरक्षण करा.
FAQs Income Tax Rules For Bloggers in India
ब्लॉगिंगवरील उत्पन्नावर कर भरावा लागतो का?
होय, भारतातील ब्लॉगर्सना त्यांच्या ब्लॉगिंग उत्पन्नावर कर भरावा लागतो. हे उत्पन्न 1961 च्या आयकर कायद्यानुसार व्यवसायिक उत्पन्न मानले जाते.
ब्लॉगर्स त्यांचे ब्लॉग उत्पन्न कर सुसंगत कसे ठेवू शकतात?
ब्लॉगर्सनी त्यांचे उत्पन्न व खर्चांचे अचूक नोंदी ठेवाव्यात, कर भरण्याच्या अंतिम तारखा पाळाव्यात, आणि उपलब्ध सूट व सवलती तपासून आपली कर देयता कमी करावी.
भारतात ब्लॉगिंगमधून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर कोणते कर नियम लागू होतात?
ब्लॉगिंग उत्पन्नावर कर ठरवताना एकूण उत्पन्न, उत्पन्नाचे प्रकार (उदा. जाहिरात महसूल, एफिलिएट मार्केटिंग, प्रायोजित लेख), आणि इतर उत्पन्नाचे स्रोत लक्षात घेतले जातात. ब्लॉगर्सना सामान्य कर नियम किंवा कलम 44AD अंतर्गत अनुमानित कर प्रणाली निवडण्याचा पर्याय असतो.
यूट्यूबर्स आणि ब्लॉगर्स यांच्यावर समान कर नियम लागू होतात का?
होय, यूट्यूबर्स आणि ब्लॉगर्स दोघांवरही समान कर नियम लागू होतात. त्यांचे उत्पन्न व्यवसायिक उत्पन्न म्हणून गणले जाते.
भारतीय ब्लॉगर्स आणि यूट्यूबर्ससाठी आयकर भरण्याची प्रक्रिया काय आहे?
ऑनलाईन कर कॅल्क्युलेटर वापरून संभाव्य कर दायित्वाचा अंदाज घ्या.
प्रत्यक्ष कर भरावा लागल्यास ठराविक हप्त्यांमध्ये आगाऊ कर भरावा.
प्रत्येक आर्थिक वर्षाच्या 31 जुलैपूर्वी आयकर रिटर्न भरावा.
उर्वरित कर भरणे किंवा कर परतावा मिळवण्यासाठी प्रक्रिया पूर्ण करावी.
भारतात ब्लॉगर्सनी त्यांचा ब्लॉग व्यवसाय म्हणून नोंदणी करावी का?
नोंदणी करणे बंधनकारक नाही, पण फायदेशीर ठरू शकते. यामुळे कलम 44AD अंतर्गत कर सवलत, व्यवसायिक खर्चांवरील सूट आणि व्यवसायिक कर्ज मिळण्याच्या संधी उपलब्ध होतात.
ब्लॉगर्ससाठी करमुक्त उत्पन्न मर्यादा किती आहे?
वित्तीय वर्ष 2023-24 साठी ₹2.5 लाखांपर्यंतचे वार्षिक उत्पन्न करमुक्त आहे. जर ब्लॉगर्सचे एकूण वार्षिक उत्पन्न या मर्यादेपेक्षा कमी असेल, तर त्यांना कर भरावा लागत नाही.
ब्लॉग सुरू केल्यानंतर किती वेळात कर भरावा लागतो?
ब्लॉगर्सने पहिल्याच वर्षी उत्पन्न मिळायला सुरुवात झाल्यास त्यावर कर भरावा लागतो. पण जर एकूण उत्पन्न ₹2.5 लाखांपेक्षा कमी असेल, तर कर लागू होत नाही.
ब्लॉगर्स त्यांच्या उत्पन्नाविरुद्ध ब्लॉगिंग खर्च वजा करू शकतात का?
होय, ब्लॉगर्स त्यांच्या ब्लॉगिंगसाठी झालेले खर्च कर भरताना वजा करू शकतात, ज्यामुळे त्यांचे करयोग्य उत्पन्न कमी होते.
कोणते ब्लॉगिंग खर्च वजा करता येतात?
डोमेन आणि होस्टिंग शुल्क
वेबसाइट डिझाईन आणि डेव्हलपमेंट खर्च
थीम आणि प्लगइनचे खर्च
कंटेंट मार्केटिंग व जाहिरात खर्च
ब्लॉगिंगसंबंधी प्रवास खर्च
ब्लॉगर्ससाठी कर बचतीसाठी कोणत्या सवलती आणि वजावटी उपलब्ध आहेत?
व्यवसायिक खर्च वजावट
संशोधन व विकास गुंतवणुकीवरील सवलत
नवीन साधने व यंत्रसामग्रीवरील गुंतवणुकीवरील सवलत
व्यवसाय तोट्यावर सूट
निर्यात उत्पन्नावरील सूट